تأثیر گفتمان سیاسی بر تعاملات بازرگانی خارجی جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا

در دوران حیات 40ساله ج.ا.ایران شکل خاصی از قالب‌ها و الگوهای گفتمانی ظهور کرده است که این نوشتار بر آن است تا تحول گفتمان سیاسی را در دولت هاشمی ‌رفسنجانی نشان دهد. این تحقیق با هدف تبیین الگوی تأثیر گفتمان سیاسی بر تعاملات بازرگانی خارجی ج. ا. ایران و اتحادیه اروپا پرداخته است. روش تحقیق مورد استفاده آمیخته (کیفی و کمی) است. در مرحله نخست، برای ارایه مدل از روش کیفی بر مبنای روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد یا گراندد تئوری استفاده‌شده. روش نمونه‌گیری به صورت هدفمند با 10 نفر از خبرگان حوزه‌های تجارت خارجی و متخصصین روابط بین‌الملل و سیاست خارجی مصاحبه‌های عمیق انجام شده است. نتایج حاصل از مصاحبه‌ها با استفاده از سه مرحله کدگذاری (باز، انتخابی و محوری) مورد تحلیل قرار گرفتند. برای اطمینان از صحت نتایج مدل به دست آمده در مرحله کیفی به‌صورت کمی نیز با استفاده از پرسشنامه مورد آزمون قرار گرفت. جامعه آماری آن نیز شامل 180 نفر از کارشناسان مرتبط با موضوع در سازمان توسعه تجارت، وزارت بازرگانی و وزارت امور خارجه است که با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی ساده انجام شده، و با استفاده از فرمول کوکران 82 نفر آن‌ها به‌عنوان نمونه انتخاب شده‌اند. برای بررسی و تایید جزئیات مدل از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده شده است. این نتایج نشان می‌دهند تأثیر مقوله‌های «تنش‌زدایی» و «رویکرد تعاملی» بر بعد تنش‌زدایی در سیاست خارجی و نیز تأثیر مقوله‌های «توسعه اقتصادی»، «اقتدار و امنیت ملی» و «مصلحت‌گرایی» بر بعد سازندگی اقتصادی و منافع ملی در دولت هاشمی‌رفسنجانی تأیید شده‌اند.